Fatty liver ay ang kondisyon kung saan ang taba ay nag-iipon sa mga selula ng atay. Ito ay maaaring magdulot ng pamamaga, pinsala, at pagkabigo ng atay. May dalawang uri ng fatty liver: alcoholic at non-alcoholic. Ang alcoholic fatty liver ay sanhi ng sobrang pag-inom ng alak, habang ang non-alcoholic fatty liver ay sanhi ng iba pang mga kadahilanan tulad ng labis na timbang, diabetes, mataas na kolesterol, at metabolic syndrome.
Ano ang mga Senyales ng Fatty Liver?
Ang fatty liver ay maaaring walang mga sintomas sa simula, ngunit habang lumalala ang kondisyon, maaaring makaranas ng mga sumusunod na senyales ang isang tao:
- Pagkapagod at panghihina. Ang fatty liver ay nakakaapekto sa kakayahan ng atay na gumana nang maayos, na nakakaapekto sa mga antas ng enerhiya at kalusugan ng isang tao3.
Kakulangan sa ginhawa sa kanang bahagi ng tiyan. Ang fatty liver ay maaaring magdulot ng paglaki ng atay, na maaaring makaramdam ng presyon o kirot sa kanang bahagi ng tiyan, kung saan matatagpuan ang atay1. - Pagbaba o pagtaas ng timbang. Ang fatty liver ay maaaring makaapekto sa metabolismo ng isang tao, na maaaring magdulot ng hindi normal na pagbaba o pagtaas ng timbang. Ang labis na timbang ay isa sa mga sanhi ng fatty liver, habang ang biglaang pagbaba ng timbang ay maaaring magpalala ng kondisyon.
- Paninilaw ng balat at mata. Ang fatty liver ay maaaring magdulot ng pagtaas ng bilirubin sa dugo, na isang yellow pigment na nililikha ng atay kapag ito ay nagbabasura ng mga lumang red blood cells. Ang mataas na antas ng bilirubin ay maaaring magpahirap sa balat at mata ng isang tao, na tinatawag na jaundice.
- Pamamaga ng tiyan, binti, at paa. Ang fatty liver ay maaaring magdulot ng pagbaba ng albumin sa dugo, na isang protein na ginagawa ng atay na tumutulong sa pagpapanatili ng likido sa mga blood vessels. Ang mababang antas ng albumin ay maaaring magpahintulot sa likido na lumabas sa mga blood vessels at mag-ipon sa mga tissue, na tinatawag na edema.
Paano Maiiwasan o Magagamot ang Fatty Liver?
Ang fatty liver ay maaaring maiwasan o magagamot sa pamamagitan ng mga sumusunod na hakbang:
- Magkaroon ng balanse at masustansyang diyeta. Ang pagkain ng mga pagkaing mayaman sa fiber, protein, at healthy fats, at ang pag-iwas sa mga pagkaing mayaman sa sugar, starch, at saturated fats, ay makakatulong sa pagbawas ng taba sa atay at pagpapabuti ng metabolismo. Ilan sa mga inirerekomendang pagkain ay ang mga prutas, gulay, whole grains, lean meats, fish, nuts, seeds, low-fat dairy, yogurt, at cheese.
- Magsagawa ng regular na pisikal na aktibidad. Ang pag-eehersisyo ng hindi bababa sa 30 minuto sa karamihan ng mga araw ng linggo ay makakatulong sa pagpapababa ng timbang, pagpapabuti ng insulin sensitivity, at pagpapababa ng kolesterol at triglycerides sa dugo. Ang ilan sa mga ehersisyong maaaring gawin ay ang paglalakad, pagtakbo, pagbibisikleta, paglangoy, o paggawa ng mga aerobic exercises.
- Iwasan ang sobrang pag-inom ng alak at paninigarilyo. Ang alak at sigarilyo ay mga nakakalasong sangkap na nakakasira sa atay at nagpapataas ng panganib ng fatty liver. Ang pag-inom ng higit sa dalawang inumin sa isang araw para sa mga lalaki at isang inumin sa isang araw para sa mga babae ay maaaring magdulot ng alcoholic fatty liver. Ang paninigarilyo ay maaaring magpalala ng inflammation at fibrosis sa atay.
Konklusyon
Ang fatty liver ay isang seryosong kondisyon na maaaring magdulot ng mga komplikasyon sa atay at iba pang mga organo. Ang mga senyales ng fatty liver ay maaaring hindi agad makita, ngunit kung makaranas ng mga sintomas tulad ng pagkapagod, kakulangan sa ginhawa, paninilaw, o pamamaga, dapat kumonsulta agad sa doktor.
Ang fatty liver ay maaaring maiwasan o magagamot sa pamamagitan ng pagbabago ng mga lifestyle tulad ng pagkain ng masustansya, pag-eehersisyo, pag-iwas sa alak at sigarilyo, at pag-iingat sa paggamit ng mga gamot. Ang fatty liver ay isang kondisyon na dapat mong bantayan at labanan para sa isang mas malusog at mas mahabang buhay.