Ang AVN ay ang kamatayan ng tissue ng buto dahil sa kakulangan ng suplay ng dugo. Tinatawag din itong osteonecrosis, ito ay maaaring magdulot ng maliliit na pagkasira sa buto at magpabagsak sa buto. Ang proseso ay karaniwang tumatagal ng ilang buwan hanggang taon. Ang isang nabaling buto o napalayong kasukasuan ay maaaring huminto sa daloy ng dugo sa isang bahagi ng buto. Ang AVN ay nauugnay din sa matagalang paggamit ng mataas na dosis ng steroid na gamot at sobrang pag-inom ng alak.
Ang AVN ay maaaring makaapekto sa anumang buto sa katawan, ngunit pinakakaraniwan sa mga buto na malapit sa mga kasukasuan. Ang kasukasuan ng balakang ay ang pinakakaraniwang apektadong kasukasuan. Ang mga bata at matatanda ay maaaring maapektuhan ng AVN.
Sintomas ng AVN
Ang ilang mga tao ay walang mga sintomas sa mga unang yugto ng AVN. Habang lumalala ang kondisyon, ang mga apektadong kasukasuan ay maaaring masakit lamang kapag may bigat sa kanila. Sa kalaunan, maaari mong maramdaman ang sakit kahit na kapag nakahiga ka. Ang sakit ay maaaring mild o severe. Karaniwang unti-unti itong lumalala. Ang sakit na nauugnay sa AVN ng balakang ay maaaring naka-focus sa singit, hita, o puwit. Bukod sa balakang, ang balikat, tuhod, kamay, at paa ay maaaring maapektuhan. Ang ilang mga tao ay nagkakaroon ng AVN sa parehong mga panig, tulad ng sa parehong mga balakang o sa parehong mga tuhod.
Sanhi ng AVN
Ang AVN ay nangyayari kapag ang daloy ng dugo sa isang buto ay naputol o nabawasan. Ang nabawasang suplay ng dugo ay maaaring maging sanhi ng:
- Trauma sa buto o kasukasuan. Ang isang pinsala, tulad ng napalayong kasukasuan, ay maaaring masira ang mga malapit na ugat ng dugo. Ang mga paggamot sa cancer na nagsasangkot ng radiation ay maaari ring humina sa buto at makasama sa mga ugat ng dugo.
- Mga taba sa mga ugat ng dugo. Ang taba (lipids) ay maaaring harangin ang mga maliliit na ugat ng dugo. Ito ay maaaring magbawas ng daloy ng dugo sa mga buto.
- Mga sakit. Ang mga kondisyong medikal, tulad ng sickle cell anemia at Gaucher’s disease, ay maaaring magbawas din ng daloy ng dugo sa buto.
Minsan ang sanhi ng AVN na hindi dulot ng trauma ay hindi lubusang nauunawaan. Ang genetics na pinagsama sa sobrang paggamit ng alak, ilang mga gamot, at iba pang mga sakit ay malamang na may papel.
Lunas sa AVN
Ang gamot sa avascular necrosis (AVN) ay depende sa antas, lokasyon, at sanhi ng kondisyon. Ang ilang mga posibleng gamot ay ang mga sumusunod:
- Mga gamot na pampalaki ng daloy ng dugo. Ang mga gamot na ito ay nagtatrabaho sa pamamagitan ng pagpapalawak ng mga ugat ng dugo at pagpapababa ng pagkakabara ng mga taba. Halimbawa nito ay ang pentoxifylline at ang ilang mga statin.
- Mga gamot na pampababa ng pamamaga. Ang mga gamot na ito ay nagtatrabaho sa pamamagitan ng pagpapababa ng pamamaga at sakit sa mga apektadong kasukasuan. Halimbawa nito ay ang mga nonsteroidal anti-inflammatory drugs (NSAIDs) tulad ng ibuprofen at naproxen.
- Mga gamot na pampababa ng antas ng lipid. Ang mga gamot na ito ay nagtatrabaho sa pamamagitan ng pagpapababa ng antas ng lipid sa dugo, na maaaring makaharang sa mga ugat ng dugo. Halimbawa nito ay ang mga statin, fibrates, at niacin.
- Mga gamot na pampababa ng antas ng uric acid. Ang mga gamot na ito ay nagtatrabaho sa pamamagitan ng pagpapababa ng antas ng uric acid sa dugo, na maaaring makasama sa mga buto at kasukasuan. Halimbawa nito ay ang allopurinol at febuxosta.
Ang mga gamot na ito ay maaaring makatulong sa pagpapabuti ng daloy ng dugo sa mga buto, pagpapababa ng mga sintomas, at pag-iwas sa mga komplikasyon. Ngunit hindi nila kayang ibalik ang patay na tissue ng buto o maiwasan ang pagbagsak ng buto o kasukasuan. Kaya’t kung ang AVN ay malala na o nakakaapekto sa mga malaking buto o kasukasuan, ang mga surgical na paggamot ay maaaring kailanganin. Ang ilang mga halimbawa ng mga surgical na paggamot ay ang mga sumusunod:
- Core decompression. Ito ay isang uri ng operasyon na kung saan ang isang butas ay ginagawa sa gitna ng apektadong buto upang alisin ang presyon at mapabuti ang daloy ng dugo. Minsan, ang isang graft o isang piraso ng malusog na buto ay inilalagay sa butas upang palakasin ang buto5.
- Osteotomy. Ito ay isang uri ng operasyon na kung saan ang isang bahagi ng apektadong buto ay inaalis o pinuputol upang mabawasan ang bigat na dinadala ng buto. Ito ay maaaring makatulong sa pagpapabagal ng pagbagsak ng buto at pagpapabuti ng alignment ng kasukasuan.
- Bone graft. Ito ay isang uri ng operasyon na kung saan ang isang piraso ng malusog na buto mula sa ibang bahagi ng katawan o mula sa isang donor ay inililipat sa apektadong buto upang palitan ang patay na tissue at palakasin ang buto.
- Joint replacement. Ito ay isang uri ng operasyon na kung saan ang sirang kasukasuan ay pinalitan ng isang artipisyal na kasukasuan na gawa sa metal, plastik, o ceramic. Ito ay maaaring makatulong sa pagpapabuti ng function, mobility, at quality of life ng pasyente.