Ang Colon Cancer ay isang uri ng kanser na nagsisimula sa malaking bituka o colon. Ang colon ay ang pinakamahabang bahagi ng digestive system na tumutulong sa pagdala ng natunaw na pagkain sa rectum at palabas ng katawan.
Ang colon cancer ay nagmumula sa ilang mga polyp o mga bukol sa loob na balat ng colon. Ang mga polyp ay karaniwang hindi kanser, ngunit maaaring maging kanser sa paglipas ng panahon. \
Ang mga polyp ay madalas na walang sintomas. Dahil dito, inirerekomenda ng mga doktor ang regular na screening test upang makita ang mga polyp sa colon.
Ang paghahanap at pagtanggal ng mga polyp ay nakakatulong na maiwasan ang colon cancer. Kung magkaroon ng colon cancer, maraming mga paggamot ang makakatulong na kontrolin ito.
Ang mga paggamot ay kinabibilangan ng surgery, radiation therapy at mga gamot, tulad ng chemotherapy, targeted therapy at immunotherapy. Ang colon cancer ay minsan ay tinatawag na colorectal cancer. Ang terminong ito ay pinagsasama ang colon cancer at rectal cancer, na nagsisimula sa rectum.
Hindi ito dapat balewalain dahil sa paglipas ng panahon, maaaring lumala ito at kumalat sa iba pang bahagi ng katawan.
Kaya’t mahalagang malaman at maintindihan ang mga senyales at sintomas ng colon cancer upang masiguro ang kalusugan ng ating bituka at buong katawan.
Magpakonsulta sa doktor upang malaman kung nangangailangan ka ng screening para sa colon cancer at suriin ang kalagayan ng iyong kalusugan.
Sintomas ng Colon cancer
Ang colon cancer ay maaaring magpakita ng iba’t ibang senyales at sintomas. Narito ang ilan sa mga ito:
- Pagsakit ng tiyan – kadalasang nangyayari sa ibaba ng puson.
- Pagbabago sa galaw ng mga dumi – pagkakaroon ng pagtatae o pagkakaroon ng constipation (hindi regular ang pagdumi).
- Pagdugo sa dumi – maaaring mapansin ang dugo sa mga dumi o sa papel na ginamit sa pagpapahiran.
- Pagkaramdam ng hindi kumpleto ang pagdumi – pakiramdam na kailangan pa ng isa pang pagdumi matapos magdumi.
- Pagkawala ng gana kumain – maaring magdulot ng pagkabagot sa pagkain o ng pagkawala ng timbang.
- Pagkaramdam ng pagod o panginginig – maaaring dahil sa anemia o kakulangan ng dugo dahil sa mga dumi na may kasamang dugo.
- Pagkakaroon ng bukol sa tiyan – maaaring magpakita ng mga bukol sa paligid ng tiyan.
- Pagkakaroon ng hindi normal na pagkakapasa ng gas at dumi – pagkakaroon ng pagpapasa ng gas at dumi na may kasamang blood.
Kung nakakaranas ka ng isa o higit pa sa mga sintomas na ito, mahalagang kumonsulta sa doktor upang malaman ang kalagayan ng iyong kalusugan.
Dahilan ng Colon Cancer
Ang colon cancer ay maaaring magkaroon ng iba’t ibang sanhi. Naririto ang ilan sa mga risk factors ng colon cancer:
- Kasaysayan ng pamilya – Kung mayroon ka nang kamag-anak na may colon cancer, mataas ang posibilidad na magkaroon ka rin nito.
- Pagkain – Ang pagkain ng maraming red meat (tulad ng karne ng baka at baboy) at pagkaing mayroong masyadong maraming fats at calories ay maaaring magdulot ng colon cancer.
- Sigarilyo – Ang paninigarilyo ay maaaring magdulot ng iba’t ibang uri ng kanser, kabilang na ang colon cancer.
- Pagiging sobra sa timbang – Ang pagiging sobra sa timbang at hindi pagkakaroon ng sapat na ehersisyo ay maaaring magdulot ng colon cancer.
- Medical conditions – Ang mga medical conditions tulad ng ulcerative colitis, Crohn’s disease, at iba pa ay maaaring magdulot ng colon cancer.
- Edad – Tumaas ang posibilidad ng pagkakaroon ng colon cancer sa mga taong nasa edad 50 at pataas.
- Radiation therapy – Kung nakatanggap ka ng radiation therapy sa pelvic area para sa ibang uri ng kanser, ito ay maaaring magdulot ng colon cancer.
Ang mga sanhi ng colon cancer ay hindi tiyak. Narito ang iba pang posibleng mga sanhi nito:
- Ito ay nangyayari kapag ang mga malusog na cells ay nagkakaroon ng mga error sa kanilang DNA.
- Kapag ang mga genetic component ng cells ay nag-mutate, sila ay naghihiwalay nang abnormal at nag-iipon sa colon upang bumuo ng isang tumor.
- Sa paglipas ng panahon, ang mga abnormal na cells ay maaaring makapasok at makasira sa malusog na tissue ng katawan. Maaari rin silang kumalat sa ibang mga organ (metastasis).
- Ang mga minanang gene mutation ay nagpapataas ng panganib na magkaroon ng colon cancer.
- Ang mga minanang colon cancer syndrome ay kinabibilangan ng familial adenomatous polyposis (FAP) at hereditary nonpolyposis colorectal cancer (HNPCC). Ang mga syndrome na ito ay nadidiskubre sa pamamagitan ng genetic testing.
Maaari mong maiwasan ang colon cancer sa pamamagitan ng pagkakaroon ng malusog na lifestyle at pagkain ng mga masusustansyang pagkain. Mahalaga rin ang regular na check-up at pagkonsulta sa doktor upang maagapan ang colon cancer.
Diagnosis sa Colon Cancer
Ang diagnosis ng colon cancer ay nagsisimula sa screening tests na sinusundan ng mga diagnostic tests at staging kung saan nalalaman ang aktwal na kalagayan ng pasyente. Ang ilan sa mga test na ginagamit ay ang mga sumusunod:
- Antigen test: Upang masuri ang loob na bahagi ng colon at makita ang mga polyp para sa biopsy.
- Liver function tests: Upang suriin ang kalusugan ng atay.
- CEA test: Upang sukatin ang mga antas ng carcinoembryonic antigen o CEA sa dugo.
- Endoscopic ultrasound: Gumagamit ng ultrasound imaging at endoscopy upang matukoy ang mga abnormalidad sa colon.
Ang ilan sa mga procedure na ginagawa ay ang mga sumusunod:
- Colonoscopy: Upang makita at tanggalin/biopsy ang mga polyp.
- Laparoscopy: Upang alisin ang mga polyp na hindi matanggal gamit ang colonoscopy.
- Endoscopic mucosal resection: Procedure kung saan ang isang maliit na bahagi ng balat ng colon na may kanser na tissue ay tinatanggal.
- Bowel resection with colostomy: Kinabibilangan ng paglikha ng ibang paraan para sa pag-eliminate ng pagkonekta ng malusog na tissue sa isang pouch na nakakabit sa balat at pagtanggal ng kanser na tissue.
- Lymphadenectomy: Ang kalapit na lymph nodes ay tinatanggal at sinusuri para sa malignancy upang matiyak ang kamatayan ng lahat ng mga kanser na cells.
- Partial colectomy: Pagtanggal ng bahagi ng colon na may kanser at pagkonekta nito sa malusog na tissue.
Ang isa pang therapy na ginagamit ay ang radiation therapy. Ito ay gumagamit ng mataas na enerhiyang beams tulad ng X-rays upang wasakin ang mga cancer cells.
Paggamot sa colon cancer
May ilang pagpipilian sa paggamot ng colon cancer depende sa kalagayan ng pasyente. Naririto ang ilan sa mga pagpipilian:
- Surgery – Ito ang pangunahing paggamot para sa colon cancer. Ito ay may layuning alisin ang mga masamang selula sa colon o large intestine. Kung malala na ang kondisyon ng pasyente, posibleng kailanganin ang removal ng bahagi ng colon o kahit na ng buong colon.
- Chemotherapy – Ito ay gamot na ginagamit upang patayin ang mga selulang kanser. Ito ay ginagamit bago o pagkatapos ng surgery para masigurong nawala na ang lahat ng selulang kanser. Maaari rin itong gamitin kung hindi na-operahan ang pasyente.
- Radiation therapy – Ito ay ginagamit upang patayin ang mga selula ng kanser sa pamamagitan ng radiation. Ito ay naglalayong masira ang DNA ng selula ng kanser upang hindi na ito makapangyarihan pa.
- Targeted therapy – Ito ay gamot na ginagamit upang targetin ang mga selulang kanser. Ito ay naglalayong pigilan ang paglago ng selulang kanser. Tinutulungan din nito ang immune system ng katawan upang labanan ang selulang kanser.
Ang paggamot sa colon cancer ay nangangailangan ng surgery at chemotherapy. Ang ilan sa mga gamot na ginagamit ay ang mga sumusunod:
- Bevacizumab, Ramucirumab, (Targeted drugs: Ang mga partikular na lugar na maaaring kanser ay tinutukoy at ang mga gamot ay ibinibigay.)
- 5-Fluorouracil, Capecitabine, Irinotecan, Oxaliplatin (Chemotherapy: Upang wasakin ang mga cancer cells at guminhawa ang mga sintomas.)
- Nivolumab, Pembrolizumab (Immunotherapy: Upang gamutin ang mga uri ng kanser na maaaring tumugon sa mga antibody.)
Mahalaga na magpakonsulta sa doktor upang malaman kung anong pagpipilian sa paggamot ang angkop sa iyong kalagayan. Ang mga nabanggit na pagpipilian ay may mga side effect, kaya’t mahalagang magtulungan ang pasyente at doktor upang maisakatuparan ang tamang pagpapagamot.
Pag iingat sa colon cancer
Ang tamang pagkain ay mahalagang bahagi sa pag-alaga ng kalusugan ng colon, lalo na kung mayroon kang colon cancer o nais mong maiwasan ito. Naririto ang ilang mga tips:
- Kainin ang tamang klase ng pagkain – Dapat kainin ang mga pagkain na mayaman sa fiber tulad ng prutas, gulay at whole grains. Iwasan ang mabibigat na pagkain tulad ng red meat, processed food, at mga pagkain na makakapagdulot ng constipation.
- Iwasan ang pag-inom ng alak – Ang sobrang pag-inom ng alak maaaring magdulot ng colon cancer.
- Iwasan ang mastress – Ang stress ay maaaring magdulot ng colon cancer. Kaya’t mahalaga na magpakalma at mag-relax.
- Regular na ehersisyo – Ang pagkakaroon ng regular na ehersisyo tulad ng jogging, swimming, at cycling ay makakatulong sa pagpapanatili ng kalusugan ng colon.
- Iwasan ang paninigarilyo – Ang paninigarilyo ay isa sa mga pangunahing dahilan ng colon cancer.
- Regular na screening – Mahalaga ang regular na screening upang masigurong malusog ang colon. Ito ay dapat gawin ng mga taong mayroong mga kamag-anak sa pamilya na may colon cancer at mga taong nasa edad 50 pataas.
- Magpapakonsulta sa doktor – Kung mayroon kang mga sintomas o kamag-anak sa pamilya na may colon cancer, mahalaga ang pagpapakonsulta sa doktor upang malaman ang kalagayan ng kalusugan ng colon.
Ang pagiging maingat sa iyong kalusugan at isang malusog na pang-araw-araw na lifestyle ay makakatulong sa pag-iwas ng colon cancer.
Pagkain na dapat kainin at Iwasan
Ang mga pagkain na dapat kainin at iwasan ng mga taong may colon cancer ay ang mga sumusunod:
- Mga pagkain na dapat kainin: mababang taba at mataas na fiber na diyeta – prutas at gulay. Antioxidants – kidney beans, goji berries, wild berries.
- Mga pagkain na dapat iwasan: mataas na taba na fast foods. Red meat.
Pagpapapayo at pagpapaalala
Narito ang ilang mga payo at paalala tungkol sa colon cancer:
- Magpakonsulta sa doktor – Mahalaga ang pagpapakonsulta sa doktor kung nakakaranas ka ng mga sintomas o kung mayroon kang kamag-anak sa pamilya na may colon cancer. Dapat magkaroon ng regular na screening para masigurong malusog ang colon.
- Kainin ang masusustansyang pagkain – Dapat kainin ang mga pagkain na mayaman sa fiber tulad ng prutas, gulay at whole grains. Iwasan ang mabibigat na pagkain tulad ng red meat, processed food, at mga pagkain na makakapagdulot ng constipation.
- Iwasan ang pag-inom ng alak – Ang sobrang pag-inom ng alak maaaring magdulot ng colon cancer.
- Mag-exercise – Ang regular na ehersisyo ay makakatulong sa pagpapanatili ng kalusugan ng colon.
- Iwasan ang paninigarilyo – Ang paninigarilyo ay isa sa mga pangunahing dahilan ng colon cancer.
- Magpakalma at mag-relax – Ang stress ay maaaring magdulot ng colon cancer. Kaya’t mahalaga na magpakalma at mag-relax.
- Hindi balewalain ang mga sintomas – Kung nakakaranas ka ng mga sintomas ng colon cancer, hindi dapat ito balewalain. Dapat kumonsulta agad sa doktor para maagapan ang kondisyon.
- Mahalaga ang regular na check-up – Mahalaga na magkaroon ng regular na check-up upang masigurong malusog ang colon.
Ang colon cancer ay hindi biro kaya’t mahalaga ang pag-iingat at pagpapakonsulta sa doktor. Dapat magkaroon ng malusog na pang-araw-araw na lifestyle at pagkain ng masusustansyang pagkain. Iwasan din ang pagkakaroon ng stress at paninigarilyo.
Konklusyon
Sa kabuuan, ang colon cancer ay isang malubhang kondisyon na maaaring magdulot ng peligro sa kalusugan. Mahalaga na malaman at maunawaan ang lahat ng kaugnayan nito upang maiwasan ang pagkakaroon nito at maagapan kung sakaling magkaroon na nito.
Ang pagkakaroon ng malusog na lifestyle at regular na check-up ay nakakatulong para siguruhin ang kalusugan ng colon at buong katawan.
Mahalaga rin ang pag-iingat sa mga sintomas tulad ng pagsakit ng tiyan, pagbabago sa galaw ng mga dumi at pagdugo sa dumi.
Kung nakakaranas ka ng mga ito, kailangan na magpakonsulta sa doktor upang maiwasan ang lumalalang kondisyon. Ang pagiging maingat sa kalusugan ng colon, pagkain ng masusustansyang pagkain, pagkakaroon ng regular na ehersisyo at screening ay makakatulong upang maiwasan at masugpo ang colon cancer.
Sa huli, ang pag-iingat sa kalusugan ng colon ay hindi dapat balewalain. Ang maagap na pagpapakonsulta sa doktor, regular na check-up at malusog na lifestyle ay makakatulong para siguruhing malusog ang kalusugan ng colon at buong katawan.