Ang bed sores, o pressure ulcers, ay mga sugat na nagkakaroon sa mga bahagi ng balat at malambot na tissue na nakakaranas ng matagal na presyon. Ang mga bed sores ay maaaring magdulot ng mga komplikasyon tulad ng impeksyon, pagkasira ng buto, at pagkamatay. Sa artikulong ito, tatalakayin natin ang mga sintomas, sanhi, at paggamot sa bed sores.
Mga Sintomas ng Bed Sores
Ang mga bed sores ay nagkakaroon ng apat na yugto, depende sa lalim at lawak ng sugat. Ang mga sintomas ng bawat yugto ay ang mga sumusunod:
- Yugto 1: Ang balat ay nagiging mapula, mainit, o namamaga. Hindi nawawala ang pamumula kahit na tanggalin ang presyon. Ang balat ay maaaring makati o masakit.
- Yugto 2: Ang balat ay nagkakaroon ng bukas na sugat, blister, o abrasion. Ang sugat ay maaaring mapusyaw, mapula, o maputi. Ang balat sa paligid ay maaaring mamula-mula o namamaga.
- Yugto 3: Ang sugat ay lumalalim at nagkakaroon ng crater o cavity. Ang sugat ay maaaring makita ang ilalim na tissue, tulad ng taba o kalamnan. Ang balat sa paligid ay maaaring maging itim, kayumanggi, o puti.
- Yugto 4: Ang sugat ay napakalalim at nagkakaroon ng malaking cavity. Ang sugat ay maaaring makita ang buto, tendon, o ugat. Ang balat sa paligid ay maaaring maging itim, kayumanggi, o puti.
Ang mga bed sores ay maaaring makita sa anumang bahagi ng katawan na nakakaranas ng presyon, ngunit ang mga karaniwang lugar ay ang mga sumusunod:
- Balakang: Ang pinakakaraniwang lugar ng mga bed sores. Ang presyon ay maaaring mula sa pag-upo, paghiga, o paggamit ng wheelchair.
- Sakong: Ang pangalawang pinakakaraniwang lugar ng mga bed sores. Ang presyon ay maaaring mula sa paghiga, pagtayo, o pagsusuot ng sapatos.
- Likod: Ang presyon ay maaaring mula sa paghiga, pag-upo, o paggamit ng wheelchair. Ang mga lugar na maaaring maapektuhan ay ang likod ng ulo, batok, balikat, likuran, baywang, at puwit.
- Siko at tuhod: Ang presyon ay maaaring mula sa paghiga, pag-upo, o paggamit ng wheelchair. Ang mga lugar na maaaring maapektuhan ay ang siko, tuhod, at binti.
Mga Sanhi ng Bed Sores
Ang mga bed sores ay sanhi ng matagal na presyon sa balat at malambot na tissue. Ang presyon ay nagbabawas ng daloy ng dugo sa apektadong lugar, na nagdudulot ng pagkamatay ng tissue. Ang mga salik na nakakaapekto sa presyon ay ang mga sumusunod:
- Pwersa: Ang lakas ng presyon na inilalapat sa balat. Mas malakas ang presyon, mas mabilis ang pagkakaroon ng bed sores.
- Oras: Ang tagal ng presyon na inilalapat sa balat. Mas matagal ang presyon, mas malala ang bed sores.
- Pagkiskis: Ang paggalaw ng balat laban sa ibang bagay, tulad ng kama, upuan, o damit. Ang pagkiskis ay nagdudulot ng init at pinsala sa balat.
- Pagbaluktot: Ang pagbaluktot ng balat sa pagitan ng dalawang matigas na bagay, tulad ng buto at kama. Ang pagbaluktot ay nagdudulot ng pagkabali o pagkasira ng mga ugat ng dugo.
Ang mga taong may limitadong kakayahang gumalaw o magbago ng posisyon ay may mataas na panganib na magkaroon ng bed sores. Ang mga halimbawa ng mga taong ito ay ang mga sumusunod:
- Mga pasyente sa ospital: Ang mga taong naka-confine sa kama o wheelchair dahil sa sakit, pinsala, o operasyon ay maaaring hindi makagalaw nang maayos o madalas.
- Mga matatanda: Ang mga taong may edad na 65 taon pataas ay maaaring hindi makagalaw nang maayos o madalas dahil sa arthritis, dementia, stroke, o iba pang mga kondisyon.
- Mga taong may diabetes: Ang mga taong may diabetes ay maaaring hindi makaramdam ng sakit o discomfort sa kanilang balat dahil sa nerve damage. Ito ay maaaring magpabaya sa kanila na magbago ng posisyon o mag-alaga sa kanilang mga sugat.
- Mga taong may malnutrisyon: Ang mga taong hindi nakakakuha ng sapat na protina, bitamina, mineral, at tubig ay maaaring magkaroon ng mahinang immune system, healing, at skin integrity. Ito ay maaaring magpahina sa kanilang resistensya sa presyon at impeksyon.
Mga Paggamot sa Bed Sores
Ang mga bed sores ay maaaring magamot sa pamamagitan ng mga sumusunod na paraan:
- Pag-alis ng presyon: Ang pinakamahalagang hakbang sa paggamot sa bed sores ay ang pag-alis ng presyon sa apektadong lugar. Ito ay maaaring gawin sa pamamagitan ng pagbago ng posisyon ng katawan nang madalas, paggamit ng mga espesyal na unan, kumot, o mattress na nagbibigay ng suporta at kaginhawahan, at pag-iwas sa mga bagay na nagdudulot ng pagkiskis o pagbaluktot sa balat.
- Paglinis ng sugat: Ang mga sugat ay dapat linisin nang maayos at regular upang maiwasan ang impeksyon at mapabilis ang healing. Ang mga sugat ay dapat hugasan ng malinis na tubig o saline solution, at alisin ang mga patay na tissue o dumi. Ang mga sugat ay dapat tuyuin nang maingat at takpan ng malinis na dressing o bandage.
- Paggamit ng mga gamot: Ang mga gamot ay maaaring itinakda ng doktor upang makatulong sa paggamot sa bed sores. Ang mga halimbawa ng mga gamot ay ang mga sumusunod:
Mga antibiotic: Ang mga antibiotic ay maaaring ibigay sa pamamagitan ng bibig, intravenous, o topical upang labanan ang mga bakterya na sanhi ng impeksyon sa sugat.
Mga pain reliever: Ang mga pain reliever ay maaaring ibigay sa pamamagitan ng bibig, intravenous, o topical upang bawasan ang sakit na dulot ng sugat.
Mga cream o ointment: Ang mga cream o ointment ay maaaring ilapat sa sugat upang maprotektahan ang balat, mapabuti ang healing, at mapababa ang pamamaga.