Ang tagyawat o acne ay isang karaniwang problema sa balat na nakakaapekto sa maraming tao sa iba’t ibang edad. Ang tagyawat ay dulot ng pagbabara ng mga hair follicles sa ilalim ng balat ng sebum, dead skin cells, at bacteria. Ang tagyawat ay maaaring magdulot ng pamumula, pamamaga, pagkakaroon ng nana, at pagkakasugat sa balat. Ang tagyawat ay maaari ring makaimpluwensya sa kumpiyansa at kalidad ng buhay ng isang tao.
Sa artikulong ito, bibigyan ka namin ng ilang impormasyon at payo tungkol sa tagyawat, kabilang ang mga sanhi, sintomas, uri, at mga paraan ng paggamot at pag-iwas dito.
Mga Sanhi ng Tagyawat
Ang tagyawat ay hindi lamang bunga ng maruming balat o maling pag-aalaga. Maraming salik ang maaaring magpataas ng panganib ng pagkakaroon ng tagyawat, tulad ng:
- Hormonal changes. Ang mga hormones na tinatawag na androgens ay nagpapalaki ng mga sebaceous glands at nagpaparami ng sebum production. Ang mga ito ay mataas sa mga kabataan, lalo na sa mga babae na nagkakaroon ng regla. Ang mga hormones na ito ay maaari ring maapektuhan ng pagbubuntis, menopause, o paggamit ng oral contraceptives.
- Pag-inom ng ilang gamot. Ang mga gamot na naglalaman ng lithium, testosterone, o corticosteroids ay maaaring magdulot o magpalala ng tagyawat sa ilang tao.
- Stress. Ang stress ay maaaring makaapekto sa immune system at hormone levels ng isang tao, na maaaring mag-impluwensya sa tagyawat. Ang stress ay maaari ring makapagpababa ng kakayahan ng balat na maghilom at makapagpataas ng pamamaga at pamumula.
- Diet. Ang pagkain ng mga pagkaing mataas sa carbohydrates, asukal, o taba ay maaaring mag-irita sa balat at magpataas ng sebum production. Ang mga pagkaing may dairy, chocolate, o caffeine ay maaaring mag-trigger ng tagyawat sa ilang tao, ngunit kailangan pa ng mas maraming pag-aaral upang patunayan ang ugnayan nito sa tagyawat.
- Genes. Ang tagyawat ay maaaring mamana sa pamilya. Kung ang isa o parehong magulang mo ay may tagyawat, mas malaki ang posibilidad na magkaroon ka rin nito.
Mga Sintomas ng Tagyawat
Ang tagyawat ay maaaring magpakita sa iba’t ibang anyo, depende sa lalim at lawak ng impeksyon sa balat. Ang mga sintomas ng tagyawat ay maaaring sumaklaw sa mga sumusunod:
- Whiteheads. Ito ay mga saradong comedones na may puting ulo. Ito ay dulot ng pagbabara ng pores ng sebum at dead skin cells na hindi nakakapasok sa hangin.
- Blackheads. Ito ay mga bukas na comedones na may itim na ulo. Ito ay dulot ng pagbabara ng pores ng sebum at dead skin cells na nakakapasok sa hangin at nag-o-oxidize, na nagbibigay ng itim na kulay.
- Papules. Ito ay mga maliit, matigas, at namumulang bukol sa balat. Ito ay dulot ng pamamaga ng hair follicles dahil sa impeksyon ng bacteria.
- Pustules. Ito ay mga papules na may nana sa gitna. Ito ay dulot ng pamamaga at pag-iipon ng nana sa loob ng hair follicles dahil sa impeksyon ng bacteria.
- Nodules. Ito ay mga malalaki, matigas, at masakit na bukol sa ilalim ng balat. Ito ay dulot ng malalim na impeksyon at pamamaga ng hair follicles at surrounding tissues.
- Cysts. Ito ay mga malalaki, malambot, at masakit na bukol na puno ng nana sa ilalim ng balat. Ito ay dulot ng malalim na impeksyon at pamamaga ng hair follicles at surrounding tissues. Ito ang pinakamalalang uri ng tagyawat na maaaring mag-iwan ng pilat o peklat sa balat.
Mga Paraan ng Paggamot at Pag-iwas sa Tagyawat
Ang tagyawat ay maaaring gamutin at maiwasan sa pamamagitan ng mga sumusunod na paraan:
- Panatilihing malinis ang balat. Hugasan ang mukha nang dalawang beses sa isang araw gamit ang maligamgam na tubig at mild na sabon o cleanser. Iwasan ang paggamit ng matatapang na produkto na maaaring makapag-irita sa balat. Gumamit ng malinis na tuwalya sa pagpunas ng balat at palitan ito nang madalas.
- Iwasan ang pagputok ng tagyawat. Ang pagputok ng tagyawat ay maaaring makapagdulot ng mas malalang impeksyon, pamamaga, at pagkakasugat sa balat. Ito ay maaari ring mag-iwan ng pilat o peklat sa balat. Kung kailangan mong alisin ang tagyawat, gumamit ng malinis na karayom o comedone extractor at siguraduhing hugasan ang kamay at balat bago at pagkatapos nito.
- Gumamit ng mga over-the-counter na gamot. Ang mga gamot na naglalaman ng benzoyl peroxide, salicylic acid, o sulfur ay maaaring makatulong sa pagtanggal ng sebum, dead skin cells, at bacteria sa balat. Sundin ang mga tagubilin sa paggamit at iwasan ang sobrang paggamit na maaaring makapag-irita sa balat.
- Konsultahin ang isang dermatologist. Kung ang tagyawat mo ay malala o hindi gumagaling sa mga over-the-counter na gamot, maaaring kailanganin mong magpatingin sa isang espesyalista sa balat. Ang isang dermatologist ay maaaring magreseta ng mga gamot na mas malakas at mas angkop sa iyong kondisyon, tulad ng mga topical o oral antibiotics, retinoids, o hormonal pills. Ang isang dermatologist ay maaaring magbigay din ng mga opsyon para sa pagtanggal ng pilat o peklat sa balat, tulad ng mga chemical peel, microdermabrasion, o laser therapy.
- Baguhin ang iyong lifestyle. Ang pagkain ng masusustansyang pagkain, pag-inom ng sapat na tubig, pag-eehersisyo, at pagpapahinga ay maaaring makatulong sa pagpapabuti ng iyong kalusugan at balat. Iwasan ang mga pagkain na maaaring mag-trigger ng tagyawat, tulad ng mga mataas sa carbohydrates, asukar, o taba. Iwasan din ang mga bisyo na maaaring makasama sa iyong balat, tulad ng paninigarilyo, pag-inom ng alak, o paggamit ng droga. Higit sa lahat, huwag hayaang makasira ang tagyawat sa iyong kumpiyansa at kaligayahan. Tandaan na ang tagyawat ay isang normal at temporaryong kondisyon na maaaring gamutin at maiwasan.
Ang tagyawat ay isang karaniwang problema sa balat na maaaring makaimpluwensya sa iyong pisikal at emosyonal na kalagayan. Ngunit huwag kang mag-alala, dahil may mga paraan ka upang labanan at maiwasan ang tagyawat. Sa pamamagitan ng tamang pag-aalaga sa balat, paggamit ng mga gamot, at pagbabago ng iyong lifestyle, maaari mong makamit ang malinis at malusog na balat na iyong inaasam.