Ano ang Chickenpox?
Ang chickenpox o mas kilala sa tawag na “bulutong” ay nangaling sa impeksyon na dulot ng varicella zoster virus. Ito ay may incubation period na 7-21 days bago magpakita ng mga sintomas tulad ng pangangati, lagnat at pamamantal sa balat. Bagamat laganap ito, maari itong maiwasan sa pamamagitan ng pagkakaroon ng bakuna o chikenpox vaccine at sa dulot pang komplikasyon nito.
Mahigit 90% ng tao ang makakaranas ng chikenpox bago ang edad na 18. Karamihan sa kaso nito ay hindi nakakamatay, subalit maari itong magdulot ng malubhang sintomas gaya ng pamamaga sa utak, impeksyon at pneumonia.
Ano ang mga sintomas ng chikenpox?
Matapos ang incubation period, ang taong may bulutong ay makararanas ng pamamantal na kadalasang nagmumula sa dibdib o tyan bago ito kumalat sa ibat ibang bahagi ng katawan gaya ng leeg, mukha, braso at binti. Ang mga pantal ay mamumula at magkakaroon ng likido at maari itong tumagal ng hanggang sampung araw.
Ang mga pantal na dulot ng chickenpox ay tinatawag na vesicles kapag ito ay meron ng likido. Tuluyang mawawala ang vesicles pagkatapos ng dalawang linggo. Bukod sa pamamantal, maari din makaranas ng lagnat, pananakit ng ulo at panghihina.
Ano ang mga sanhi ng chickenpox?
Ang chickenpox ay dulot ng varicella zoster virus na malubhang nakakahawa. Ang virus na ito ay madaling kumalat sa hangin dulot ng pagbahing at pag-ubo. Maari rin itong makahawa sa direktang pagdikit sa balat lalo na kapag lumabas ang likido mula sa vesicles. Mas malaki ang chansa mo na mahawa kapag ikaw ay may kasamang may chickenpox sa isang silid.
Kung ikaw ay hindi pa nakakakuha ng chikenpox vaccine, malaki ang pagkakataong mahawa ka sa taong madalas mong kasama na may chickenpox.
Paano ginagamot ang chikenpox?
Ang paggamot sa chickenpox ay nangangailangan ng maingat at wastong pagtrato sa mga sintomas nito lalo na sa pamamantal. Mahalagang iwasan ang pagkamot sa mga pantal upang hindi lumabas ang likido at lumala ang impeksyon. Ito ang dahilan kung bakit pinapayuhan ang mga pasyente na magsuot ng gwantes upang maiwasan ang pagputok ng vesicles na nagiging dahilan ng pagkapeklat ng balat.
Ang pag inom ng acyclovir ay nakakatulong sa mga sintomas ng chikenpox. Ito ay madalas binibigay sa mga matatanda upang maiwasan ang malubhang kumplikasyon. Bukod dito maari din gamitin ang valacyclovir at sorivudine. Ang paracetamol naman ay pinapainom para sa lagnat. Bukod dito mahalaga din ang paglilinis ng balat gamit ang maligamgam na tubig para maiwasan ang paglala ng impeksyon.
Paano maiiwasan ang chikenpox?
Ang paglayo o pagiwas sa mga taong may chikenpox ang pangunahing paraan para hindi mo makuha ang sakit. Ang mga taong may chikenpox ay pinapayuhan na manatili lamang sa kanilang bahay upang maiwasan mahawaan ang mga taong nakapaligid sa kaniya. Mahalaga rin ang kalinisan at pag gamit ng disinfectants lalo na kung may kakilala ka na may chikenpox. Importante din ang bakuna upang makaiwas sa varicella zoster virus.