Ang asthma o hika ay isang sakit na nakakaapekto sa daanan ng hangin sa baga. Ang mga taong may asthma ay nakakaranas ng pamamaga, pamumula, at pagkikipot ng mga bronchial tubes, na siyang nagdudulot ng kakapusan ng hininga, pag-ubo, pag-aagahas, at paninikip ng dibdib.
Ang mga sintomas ng asthma ay maaaring lumala kapag ang isang tao ay na-expose sa mga trigger, tulad ng alikabok, usok, pollen, hayop, amag, kemikal, lamig, ehersisyo, o stress. Ang asthma ay isang chronic condition, ibig sabihin ay hindi ito nagagamot ng tuluyan, ngunit maaari itong ma-control at ma-prevent ang mga atake.
Uri ng gamot sa Asthma
Ang mga gamot sa asthma ay may dalawang pangunahing uri: ang mga gamot na pang-prevention at ang mga gamot na pang-relief. Ang mga gamot na pang-prevention ay ang mga gamot na inilalagay sa inhaler o nebulizer na regular na ginagamit ng mga taong may asthma upang maiwasan ang pamamaga at pagkikipot ng mga bronchial tubes.
Ang mga halimbawa ng mga gamot na pang-prevention ay ang mga inhaled corticosteroids, long-acting beta agonists, at leukotriene modifiers. Ang mga gamot na pang-relief naman ay ang mga gamot na ginagamit kapag mayroon nang asthma attack upang mapaluwag at mapabukas ang mga daanan ng hangin. Ang mga halimbawa ng mga gamot na pang-relief ay ang mga short-acting beta agonists, anticholinergic agents, at oral o intravenous corticosteroids.
Paggamit sa gamot sa Asthma
Ang mga gamot sa asthma ay maaaring gamitin sa iba’t ibang paraan, depende sa uri at dosis ng gamot. Ang pinakakaraniwang paraan ng paggamit ng gamot sa asthma ay ang paggamit ng inhaler o nebulizer, na siyang nagdadala ng gamot sa baga sa pamamagitan ng paghinga. Ang inhaler ay isang maliit na aparato na may laman na gamot sa powder o aerosol form, na inilalabas sa pamamagitan ng pagpindot o paghinga.
Ang nebulizer naman ay isang makina na nagpapalit ng liquid gamot sa mist, na inilalagay sa mukha sa pamamagitan ng mask o mouthpiece. Ang paggamit ng inhaler o nebulizer ay dapat na sundin ng tamang paraan at teknik upang masigurong epektibo ang gamot. Ang ilang mga tips sa paggamit ng inhaler o nebulizer ay ang mga sumusunod:
- Basahin at sundin ang mga tagubilin sa pakete ng gamot at sa aparato.
- Linisin at alagaan ang inhaler o nebulizer ayon sa mga rekomendasyon ng tagagawa.
- Siguraduhin na may sapat na laman ang inhaler o nebulizer bago gamitin.
- Huminga nang malalim at malakas sa paggamit ng inhaler o nebulizer upang maabot ng gamot ang mga baga.
- Gumamit ng spacer kung mayroon, lalo na sa mga bata, upang mapadali ang paggamit ng inhaler at maiwasan ang pagkasayang ng gamot.
- Maghintay ng ilang minuto bago ulitin ang paggamit ng inhaler o nebulizer kung kinakailangan.
- Magmumog o maghugas ng bibig pagkatapos gumamit ng inhaler o nebulizer upang maiwasan ang mga side effect tulad ng fungal infection sa bibig.
Ang iba pang mga paraan ng paggamit ng gamot sa asthma ay ang pag-inom ng oral medication o ang pagturok ng intravenous medication. Ang mga paraang ito ay karaniwang ginagamit kapag ang asthma ay malubha o hindi na gumagana ang mga gamot na pang-inhalation.
Ang mga oral o intravenous medication ay maaaring magkaroon ng mas maraming side effect kaysa sa mga gamot na pang-inhalation, kaya’t dapat na gamitin lamang sa ilalim ng gabay ng doktor.
Dapat tandaan sa paggamit sa gamot sa asthma
Ang mga gamot sa asthma ay mahalagang bahagi ng pagkontrol at pag-prevent ng asthma, ngunit hindi sapat ang mga ito upang mapanatiling malusog at normal ang buhay ng isang taong may asthma. Ang ilang mga dapat tandaan sa paggamit ng gamot sa asthma ay ang mga sumusunod:
- Kumonsulta sa doktor bago gumamit ng anumang gamot sa asthma, lalo na kung mayroon kang iba pang mga kondisyon o gamot na iniinom.
- Sundin ang tamang dosis, oras, at paraan ng paggamit ng gamot sa asthma, at huwag magbago ng gamot nang walang payo ng doktor.
- Bantayan ang mga sintomas at epekto ng gamot sa asthma, at magsumbong agad sa doktor kung mayroon kang anumang problema o pagbabago sa iyong kalagayan.
- Magkaroon ng isang asthma action plan, na siyang naglalaman ng mga hakbang na gagawin kapag mayroon kang asthma attack o kung lumala ang iyong asthma.
- Magkaroon ng isang emergency kit, na siyang naglalaman ng iyong mga gamot na pang-relief, inhaler, nebulizer, spacer, at iba pang mga kagamitan na kailangan mo sa oras ng kagipitan.
- Iwasan ang mga trigger ng asthma, tulad ng mga alerdyen, polusyon, lamig, stress, at iba pa, at panatilihing malinis at maayos ang iyong kapaligiran.
- Mag-ehersisyo nang regular, ngunit huwag sobrahan, at gumamit ng gamot na pang-prevention bago mag-ehersisyo kung kinakailangan.
- Kumain ng masusustansyang pagkain, uminom ng sapat na tubig, at magpahinga nang maayos upang mapalakas ang iyong immune system at mapabuti ang iyong kalusugan.
Ang asthma ay isang sakit na maaaring maging mapanganib kung hindi naagapan at nagagamot ng maayos. Sa pamamagitan ng paggamit ng tamang gamot sa asthma at pag-iingat sa mga trigger, maaari mong mapababa ang iyong mga sintomas at mapanatiling normal at aktibo ang iyong buhay.
Huwag hayaang ang asthma ay maging hadlang sa iyong mga pangarap at layunin. Maging responsable at maalaga sa iyong sarili, at huwag matakot humingi ng tulong kung kailangan mo.