Ang bulutong, na kilala rin sa Ingles bilang chickenpox, ay isang nakahahawang sakit na dulot ng varicella zoster virus. Ang bulutong ay karaniwang tumatama sa mga bata, ngunit maaari ring makahawa sa mga matatanda na hindi pa nagkakaroon ng sakit o hindi pa nababakunahan. Ang bulutong ay nagdudulot ng makating pamamantal at butlig sa buong katawan, na maaaring mag-iwan ng mga peklat kung hindi maalagaan ng maayos.
Ang bulutong ay maaari ring magdala ng iba pang mga komplikasyon, tulad ng impeksyon sa balat, pneumonia, encephalitis, at shingles. Kaya naman, mahalagang malaman ang mga gamot sa bulutong at ang mga dapat gawin upang maiwasan at malunasan ang sakit na ito.
Mga Gamot sa Bulutong
Wala pang gamot na makakapagpagaling ng bulutong nang tuluyan, ngunit may mga gamot na makakatulong na mapababa ang mga sintomas at mapabilis ang paggaling. Ang mga gamot na ito ay maaaring ibigay ng doktor o mabibili sa mga botika. Narito ang ilan sa mga halimbawa ng mga gamot sa bulutong:
- Antiviral medicine. Ang mga gamot na ito ay nakakapagpabagal sa pagdami ng virus sa katawan, at nakakapagbawas ng tagal at bigat ng mga sintomas. Ang mga halimbawa ng mga antiviral medicine ay ang acyclovir, famciclovir, at valacyclovir. Ang mga gamot na ito ay maaaring inumin sa loob ng limang araw simula ng lumabas ang mga pantal. Ang mga gamot na ito ay karaniwang inirereseta sa mga taong may malubhang bulutong, may mahinang immune system, o may iba pang mga kondisyon na nagpapataas ng panganib ng mga komplikasyon.
- Pain reliever. Ang mga gamot na ito ay nakakapagpagaan ng sakit at lagnat na dulot ng bulutong. Ang mga halimbawa ng mga pain reliever ay ang acetaminophen, ibuprofen, at naproxen. Ang mga gamot na ito ay maaaring inumin ayon sa dosis at tagal na itinakda ng doktor. Huwag gamitin ang aspirin o mga gamot na may aspirin sa mga taong may bulutong, dahil maaari itong magdulot ng isang malubhang kondisyon na tinatawag na Reye’s syndrome.
- Anti-itch cream. Ang mga gamot na ito ay nakakapagpawala ng pangangati at pamamaga ng mga pantal at butlig. Ang mga halimbawa ng mga anti-itch cream ay ang calamine lotion, hydrocortisone cream, at antihistamine cream. Ang mga gamot na ito ay maaaring ipahid sa mga apektadong bahagi ng katawan, ngunit huwag ipahid sa mukha, mata, bibig, o ilong. Sundin ang mga tagubilin sa pakete ng gamot o sa doktor sa paggamit ng mga ito.
- Oral antihistamine. Ang mga gamot na ito ay nakakapagpabawas ng pangangati at pamamaga ng mga pantal at butlig. Ang mga halimbawa ng mga oral antihistamine ay ang diphenhydramine, cetirizine, at loratadine. Ang mga gamot na ito ay maaaring inumin ayon sa dosis at tagal na itinakda ng doktor. Ang ilan sa mga gamot na ito ay maaaring makapagdulot ng antok, kaya’t huwag gumamit ng mga ito kung may gagawing aktibidad na nangangailangan ng pagiging alerto.
Dapat Gawin kapag may bulutong
Bukod sa paggamit ng mga gamot sa bulutong, may mga iba pang mga hakbang na dapat gawin upang mapagaan ang pakiramdam at mapabilis ang paggaling ng taong may bulutong. Narito ang ilan sa mga dapat gawin kapag may bulutong:
- Manatili sa bahay. Ang bulutong ay isang nakahahawang sakit, kaya’t dapat iwasan ang pakikipag-ugnayan sa ibang tao hangga’t hindi pa gumagaling ang mga pantal at butlig. Ito ay upang maiwasan ang pagkalat ng virus at ang pagkahawa ng iba, lalo na ang mga taong hindi pa nagkakaroon ng bulutong o hindi pa nababakunahan. Ang bulutong ay pinaka-nakahahawa mula sa dalawang araw bago lumabas ang mga pantal hanggang sa matuyo ang lahat ng mga butlig .
- Magpahinga nang sapat. Ang bulutong ay maaaring makapagpababa ng lakas at sigla ng katawan, kaya’t mahalagang magpahinga nang sapat ang taong may bulutong. Ito ay upang makatulong sa paggaling ng katawan at sa paglaban sa virus. Magpahinga sa isang komportable at malinis na kwarto, at gumamit ng malambot at malinis na kumot at unan .
- Uminom ng maraming tubig. Ang bulutong ay maaaring makapagpataas ng lagnat at makapagpawala ng tubig sa katawan, kaya’t mahalagang uminom ng maraming tubig ang taong may bulutong. Ito ay upang maiwasan ang dehydration o pagkauhaw ng katawan, na maaaring makapagpabigat sa mga sintomas at makapagpahina sa immune system. Uminom ng tubig o iba pang mga likido, tulad ng juice, sabaw, o gatas, ngunit iwasan ang mga inuming may caffeine o alkohol, dahil maaari itong makapagpahirap sa pag-ihi at makapagpabawas ng tubig sa katawan .
- Kumain ng masusustansyang pagkain. Ang bulutong ay maaaring makapagpabawas ng gana kumain ng taong may bulutong, ngunit mahalagang kumain ng masusustansyang pagkain ang taong may bulutong. Ito ay upang makakuha ng mga bitamina at mineral na kailangan ng katawan para sa paggaling at paglaban sa virus. Kumain ng mga pagkain na madaling nguyain at lunukin, tulad ng lugaw, sopas, tinapay, prutas, at gulay, at iwasan ang mga pagkain na maanghang, maasim, o matigas, dahil maaari itong makapag-iritate sa mga butlig sa bibig at lalamunan .
- Maglinis ng katawan. Ang bulutong ay maaaring makapagdulot ng pangangati at pamamaga ng balat, kaya’t mahalagang maglinis ng katawan ang taong may bulutong. Ito ay upang maiwasan ang impeksyon sa mga butlig at makapagbigay ng ginhawa sa balat. Maligo o maghugas ng katawan gamit ang maligamgam na tubig at mild na sabon, at banayad na punasan ang katawan gamit ang malinis na tuwalya. Huwag kamutin o pisaing ang mga butlig, dahil maaari itong magdala ng bacteria sa balat at mag-iwan ng mga peklat .