Ang colon cancer ay isa sa mga pinakakaraniwang uri ng kanser sa Pilipinas, at sa buong mundo. Ayon sa Philippine Cancer Society, ang colon cancer ay ang ikalawang pinakamataas na sanhi ng kamatayan sa mga lalaki, at ang ikatlong pinakamataas sa mga babae. Ang colon cancer ay maaaring maiwasan at magamot kung maagang matuklasan at gamutin.
Ang maagang pagtuklas ng colon cancer ay mahalaga upang mapabuti ang tsansa ng paggaling at pag-iwas sa mga komplikasyon. Ngunit, ang colon cancer ay madalas na walang sintomas sa mga unang yugto, o maaaring magkaroon ng mga sintomas na hindi gaanong pansin. Kaya, mahalagang makilala ang mga maagang senyales ng colon cancer, at magpatingin sa doktor kung mayroon nito.
Ang mga maagang senyales ng colon cancer ay maaaring mag-iba-iba sa bawat tao, depende sa lokasyon at laki ng tumor, at sa kalagayan ng katawan. Ang ilan sa mga karaniwang maagang senyales ng colon cancer ay ang mga sumusunod:
- Pagbabago sa gawi sa pagdumi, tulad ng pagkakaroon ng pagtatae, pagtitibi, o pag-iba ng hugis o kulay ng dumi.
- Pagkakaroon ng dugo sa dumi, o sa tissue paper pagkatapos magpunas. Ang dugo ay maaaring kulay pula, itim, o brown, depende sa pinanggalingan nito.
- Pagkakaroon ng plema, o malagkit na likido, sa dumi. Ang plema ay maaaring maging senyales ng pamamaga o impeksyon sa bituka.
- Pakiramdam na hindi nailabas ang lahat ng dumi, o may natitirang dumi sa loob ng bituka. Ito ay maaaring dahil sa pagpipigil ng tumor sa daanan ng dumi.
- Pananakit ng tiyan, lalo na sa bandang kanan o kaliwa. Ang sakit ay maaaring maging tuloy-tuloy, o paminsan-minsan. Ito ay maaaring dahil sa pagdudulot ng tumor ng presyon o pag-iritang sa bituka.
- Pagbaba ng timbang na hindi sinasadya, o hindi dahil sa pagbabago ng diyeta o ehersisyo. Ito ay maaaring dahil sa pagkawala ng gana kumain, o sa paggamit ng katawan ng mas maraming enerhiya para sa paglaban sa kanser.
- Pagkapagod o panghihina na hindi maipaliwanag, o hindi dahil sa kakulangan ng tulog o sobrang pagod. Ito ay maaaring dahil sa pagkawala ng dugo, o sa pagbaba ng hemoglobin sa dugo, na nagdadala ng oxygen sa katawan.
- Pagkakaroon ng anemia, o mababang antas ng hemoglobin sa dugo. Ang anemia ay maaaring magdulot ng pagkapagod, pagkahapo, pagkahilo, o pagkabingi ng balat. Ito ay maaaring dahil sa pagdurugo ng tumor, o sa pag-apekto nito sa produksyon ng dugo sa buto.
Ang mga maagang senyales ng colon cancer ay maaaring hindi gaanong malinaw, o maaaring maging katulad ng mga sintomas ng ibang mga sakit, tulad ng hemorrhoids, ulcer, o irritable bowel syndrome. Kaya, mahalagang huwag balewalain ang mga ito, at magpatingin sa doktor kung mayroon nito. Ang doktor ay maaaring magbigay ng mga pagsusuri, tulad ng fecal occult blood test, colonoscopy, o biopsy, upang makita kung mayroong colon cancer, o kung ano ang sanhi ng mga sintomas.
Ang paggamot sa colon cancer ay depende sa yugto, lokasyon, at laki ng tumor, at sa kalusugan at edad ng pasyente. Ang mga karaniwang uri ng paggamot sa colon cancer ay ang mga sumusunod:
- Surgery, o pagtanggal ng tumor at ng bahagi ng bituka na apektado nito. Ito ay maaaring gawin sa pamamagitan ng laparoscopy, o paggamit ng maliit na hiwa at instrumento, o ng laparotomy, o paggamit ng mas malaking hiwa sa tiyan. Ang surgery ay maaaring maging curative, o naglalayong alisin ang lahat ng kanser, o palliative, o naglalayong mabawasan ang mga sintomas at mapahaba ang buhay ng pasyente.
- Chemotherapy, o paggamit ng mga gamot na pumapatay sa mga cancer cell, o pinipigilan ang paglaki at pagkalat nito. Ang chemotherapy ay maaaring ibigay sa pamamagitan ng intravenous, o pagtusok sa ugat, o ng oral, o pag-inom ng gamot. Ang chemotherapy ay maaaring gamitin bago o pagkatapos ng surgery, o bilang pangunahing paggamot kung hindi na maoperahan ang tumor.
- Radiation therapy, o paggamit ng mataas na enerhiyang x-ray o iba pang mga radiation na pumapatay sa mga cancer cell, o pinipigilan ang paglaki at pagkalat nito. Ang radiation therapy ay maaaring ibigay sa pamamagitan ng external, o paggamit ng isang machine na nagpapadala ng radiation sa labas ng katawan, o ng internal, o paglagay ng mga radioactive material sa loob o malapit sa tumor. Ang radiation therapy ay maaaring gamitin bago o pagkatapos ng surgery, o bilang pangunahing paggamot kung hindi na maoperahan ang tumor.
- Targeted therapy, o paggamit ng mga gamot na tumutukoy sa mga espesipikong katangian ng mga cancer cell, at pinipigilan ang paglaki at pagkalat nito. Ang targeted therapy ay maaaring ibigay sa pamamagitan ng intravenous, o pagtusok sa ugat, o ng oral, o pag-inom ng gamot. Ang targeted therapy ay maaaring gamitin kasama ng chemotherapy, o bilang alternatibong paggamot kung hindi epektibo ang ibang mga paggamot.
- Immunotherapy, o paggamit ng mga gamot na tumutulong sa immune system ng katawan na makilala at labanan ang mga cancer cell. Ang immunotherapy ay maaaring ibigay sa pamamagitan ng intravenous, o pagtusok sa ugat, o ng subcutaneous, o pagturok sa balat. Ang immunotherapy ay maaaring gamitin bilang alternatibong paggamot kung hindi epektibo ang ibang mga paggamot.
Ang pag-iwas sa colon cancer ay maaari sa pamamagitan ng mga sumusunod na mga hakbang:
- Magpatingin sa doktor para sa regular na colorectal cancer screening, tulad ng fecal occult blood test, colonoscopy, o iba pang mga pagsusuri. Ang screening ay maaaring makatuklas ng mga polyp o tumor sa maagang yugto, at magbigay ng mas maagang paggamot. Ang edad at panganib ng pasyente ay maaaring magtakda ng kung gaano kadalas at anong uri ng screening ang kailangan.
- Magkaroon ng masustansyang diyeta, na mayaman sa prutas, gulay, buong butil, at mababang taba. Iwasan ang sobrang pagkain ng karne, lalo na ang mga inihaw, inasal, o pinirito.