Ang kidney o Bato ang nagsasala ng ating mga dumi sa katawan. Ang ating kidney ay mayroong dalawang mahalagang tungkulin: (1) mailabas ang mga toxin o lason sa ating katawan at (2) mapanatiling balanse ang tubig, mineral, at kemikal katulad ng mga asin sa dugo.
Ang ating mga bato ay gumagawa ng ihi upang alisin ang mga lason at sobrang tubig sa katawan. Kapag nasira ang ating kidney, hindi na nito magagampanan ang tungkulin at nagreresulta sa sakit sa bato or chronic kidney disease.
Ang chronic kidney disease ay may limang yugto:
- Stage I- Normal ang takbo ng bato ngunit ang ihi ay nagpapakita ng senyales ng sakit sa bato
- Stage II- Hindi pa masyado naantala ang takbo ng bato
- Stage III- bahagyang tumitindi ang impeksyon sa dugo
- Stage IV- Lubhang apektado na ang function ng bato
- Stage V- Halos hindi na gumagana ang bato at maaring tumuloy sa kidney failure
Ano ano ang mga sintomas ng sakit sa bato?
Ang mga sintomas ng sakit sa bato ay maaaring maging mild o severe, depende sa laki, lokasyon, at bilang ng mga bato. Ang ilan sa mga karaniwang sintomas ay ang sumusunod:
- Sobrang pananakit sa tagiliran at likod. Ang pananakit na ito ay maaaring lumipat sa ibabang bahagi ng puson, singit, o ari. Ang pananakit ay maaaring pasumpong-sumpong o tuloy-tuloy, depende sa paggalaw ng mga bato sa urinary tract.
- Pagbabago sa kulay at amoy ng ihi. Ang ihi ng mga taong may sakit sa bato ay maaaring maging pula, pink, o kayumanggi dahil sa presensya ng dugo. Ang ihi ay maaari ring maging malabo o mabaho dahil sa impeksyon o pamamaga.
- Hirap at sakit sa pag-ihi. Ang mga bato sa bato ay maaaring makapagbara sa daluyan ng ihi, na nagreresulta sa hirap at sakit sa pag-ihi. Ang mga taong may sakit sa bato ay maaari ring makaranas ng madalas na pag-ihi, pag-ihi ng konti, o pag-ihi na hindi katulad ng normal.
- Lagnat at panginginig. Ang mga bato sa bato ay maaaring magdala ng mga mikrobyo na maaaring magdulot ng impeksyon sa urinary tract. Ang impeksyon ay maaaring magdulot ng lagnat at panginginig, na mga palatandaan ng inflammation o pamamaga.
- Pagsusuka at pagduduwal. Ang mga bato sa bato ay maaaring makapagpataas ng blood pressure, heart rate, at body temperature, na maaaring makapagpahirap sa digestion. Ang mga taong may sakit sa bato ay maaari ring makaramdam ng pagsusuka at pagduduwal, na mga sintomas ng nausea o pagkasuka.
Walang nararamdamang sintomas sa simula ng sakit sa bato. Kapag ang sakit ay nasa gitna o huling yugto na, narito ang iba pang mga sintomas:
- pamamanas ng kamay at paa
- Pagbaba ng timbang
- mahirap na paghinga
- pagpayat
- pamumulikat
- pag iiba ng kulay ng ihi
- madalas na pag ihi
- pangangati
- erectile dysfunction o hirap sa papapatayo ng ari ng mga lalake
Ano ang sanhi ng sakit sa bato?
Ang mga sanhi ng sakit sa bato ay maaaring iba-iba, ngunit ang ilan sa mga pangunahing salik ay ang sumusunod:
- Dehydration o kakulangan sa tubig. Ang tubig ay mahalaga sa pagpapanatili ng balanse ng mga mineral at kemikal sa katawan. Kapag kulang ang tubig, ang mga mineral at kemikal ay maaaring magtipon at magbuo ng mga bato sa bato.
- Maling pagkain. Ang mga pagkaing mataas sa asin, asukal, o protein ay maaaring makapagpataas ng antas ng mga mineral at kemikal sa ihi, na maaaring mag-ambag sa pagbuo ng mga bato sa bato. Ang mga pagkaing mataas sa oxalate, tulad ng spinach, nuts, at chocolate, ay maaari ring makapagpahirap sa pagtunaw ng calcium, na isa sa mga sangkap ng mga bato sa bato.
- Genetics o pamanang katangian. Ang ilang mga tao ay may mas mataas na predisposition o pagkakaroon ng sakit sa bato dahil sa kanilang genes o pamanang katangian. Ang mga taong may family history o personal history ng sakit sa bato ay mas malamang na magkaroon nito muli.
- Iba pang mga sakit. Ang ilang mga sakit, tulad ng diabetes, gout, Crohn’s disease, at iba pa, ay maaaring makapagpabago sa metabolismo o pagproseso ng katawan sa mga mineral at kemikal. Ang mga sakit na ito ay maaaring makapagpataas ng risk o panganib ng pagkakaroon ng sakit sa bato.
Narito ang iba pang sanhi ng sakit sa bato:
- highblood
- lupus
- diabetes
- pyelonephritis
- polycystic kidney disease
- baradong renal artery
Ano ang gamot sa sakit sa bato?
Ang mga lunas sa sakit sa bato ay maaaring iba-iba, depende sa laki, lokasyon, at bilang ng mga bato. Ang ilan sa mga karaniwang lunas ay ang sumusunod:
- Pag-inom ng maraming tubig. Ang pag-inom ng maraming tubig ay makakatulong sa pag-flush out o pagtanggal ng mga bato sa bato sa pamamagitan ng ihi. Ang mga taong may sakit sa bato ay dapat uminom ng hindi bababa sa 2 litro ng tubig kada araw, maliban na lang kung may iba pang mga kondisyon na nangangailangan ng limitasyon sa tubig.
- Pag-inom ng gamot. Ang pag-inom ng gamot ay makakatulong sa pagpapaluwag ng pananakit, pamamaga, at impeksyon na dulot ng mga bato sa bato. Ang ilan sa mga gamot na maaaring inumin ay ang mga pain reliever, anti-inflammatory, at antibiotic. Ang mga gamot na ito ay dapat inumin ayon sa reseta at payo ng doktor.
Narito ang mga gamot na kadalasan binibigay sa mga my sakit sa bato:
- Captopril
- Enalopril
- fosinopril
- lisinopril
- ramipril
- losartan
- eprostan
- valsartan
- Pagpapabasag ng mga bato sa bato. Ang pagpapabasag ng mga bato sa bato ay isang proseso na kung saan ang mga bato sa bato ay sinisira sa pamamagitan ng mga shock wave o alon ng enerhiya. Ang prosesong ito ay tinatawag na extracorporeal shock wave lithotripsy o ESWL. Ang ESWL ay isang non-invasive o hindi nangangailangan ng hiwa na pamamaraan na ginagawa sa labas ng katawan. Ang mga basag na bato sa bato ay maaaring mailabas sa pamamagitan ng ihi.
- Pagtanggal ng mga bato sa bato. Ang pagtanggal ng mga bato sa bato ay isang proseso na kung saan ang mga bato sa bato ay inaalis sa pamamagitan ng isang maliit na hiwa o incision sa balat. Ang prosesong ito ay tinatawag na percutaneous nephrolithotomy o PCNL. Ang PCNL ay isang invasive o nangangailangan ng hiwa na pamamaraan na ginagawa sa loob ng katawan. Ang PCNL ay karaniwang ginagawa sa mga bato sa bato na malalaki o marami.
Ang sakit sa bato ay isang seryosong kondisyon na dapat agad na gamutin at maiwasan. Ang mga taong may sakit sa bato ay dapat sumunod sa mga payo at reseta ng doktor, at magkaroon ng mas malusog na pamumuhay. Ang mga taong walang sakit sa bato ay dapat mag-ingat sa kanilang pagkain, pag-inom ng tubig, at pag-eehersisyo, upang maiwasan ang pagkakaroon ng mga bato sa bato.
Kung ang sakit ay malubha na, kakailangin na ng dialysis na magsisilbing artipisyal na kidney o kidney transplant.