Ang alipunga ay isang uri ng impeksyon sa balat na dulot ng fungi. Ito ay nakaaapekto sa mga paa, lalo na sa pagitan ng mga daliri. Ang alipunga ay maaaring magdulot ng pangangati, pamumula, pagbabalat, at pananakit sa mga apektadong lugar.
Ang alipunga ay nakahahawa at maaaring kumalat sa ibang bahagi ng katawan kung hindi magagamot. Sa artikulong ito, tatalakayin natin ang mga sanhi, sintomas, at gamot sa alipunga.
Sanhi ng Alipunga
Ang alipunga ay sanhi ng paglago ng fungi sa mga paa. Ang fungi ay mga mikrobyo na nabubuhay sa mga mainit, madilim, at basang lugar. Ang mga fungi na sanhi ng alipunga ay tinatawag na dermatophytes.
Ang mga dermatophytes ay maaaring makapasok sa balat sa pamamagitan ng mga sugat, gasgas, o mga hiwa. Ang mga fungi ay maaari ring makakuha ng sustansya mula sa keratin, isang protina na matatagpuan sa balat, buhok, at kuko.
Ang alipunga ay maaaring mahawa sa ibang tao o sa mga bagay na may fungi. Ang mga halimbawa ng mga bagay na maaaring magdala ng fungi ay ang mga sumusunod:
- Mga sapatos, medyas, o tsinelas na ginamit ng isang taong may alipunga
- Mga tuwalya, damit, o kumot na ginamit ng isang taong may alipunga
- Mga sahig, palikuran, o shower na nadampian ng isang taong may alipunga
- Mga gamit sa pagpapaganda ng kuko na hindi malinis o hindi nai-sterilize
Ang alipunga ay mas karaniwan sa mga kalalakihan kaysa sa mga kababaihan. Ito ay dahil mas madalas na nagsusuot ng sapatos ang mga kalalakihan, na nagbibigay ng mas mainit at mas basang kapaligiran para sa mga fungi.
Ang alipunga ay mas madaling makahawa sa mga taong may mahinang resistensya, diabetes, o iba pang mga kondisyon na nakakaapekto sa kalusugan ng balat.
Sintomas ng Alipunga
Ang mga sintomas ng alipunga ay maaaring mag-iba-iba depende sa uri at lawak ng impeksyon. Ang mga karaniwang sintomas ay ang mga sumusunod:
- Pangangati, pamumula, o pamamaga sa mga paa, lalo na sa pagitan ng mga daliri
- Pagbabalat, pagkakaliskis, o pagkakaroon ng mga crack sa balat
- Pagkakaroon ng mga paltos, sugat, o ulcer sa balat
- Pagkakaroon ng masamang amoy sa mga paa
- Pagkakaroon ng mga puting, dilaw, o kulay-abo na kuko na madaling maputol o matanggal
Ang alipunga ay maaaring kumalat sa ibang bahagi ng katawan kung hindi magagamot. Ang mga lugar na maaaring maapektuhan ay ang mga kamay, ang mga singit, ang mga kili-kili, at ang anit.
Ang alipunga ay maaaring maging sanhi ng iba pang mga problema sa kalusugan, tulad ng impeksyon sa balat, alerdyi, o asthma.
Gamot sa Alipunga
Ang mga gamot sa alipunga ay maaaring mabili sa mga botika o sa reseta ng doktor. Ang mga gamot na ito ay tinatawag na antifungal, na ang ibig sabihin ay nakakapatay ng fungi. Ang mga antifungal ay maaaring gamitin sa iba’t ibang paraan, tulad ng mga sumusunod:
- Mga cream, lotion, ointment, o spray na inilalagay sa mga apektadong lugar ng balat
- Mga powder na inilalagay sa mga paa o sa loob ng mga sapatos o medyas
- Mga tablet o capsule na iniinom sa bibig
- Mga nail lacquer o nail polish na inilalagay sa mga kuko
Ang mga gamot sa alipunga ay dapat gamitin nang regular at nang naaayon sa tagubilin ng doktor o ng pakete. Ang mga gamot sa alipunga ay maaaring tumagal ng ilang linggo o buwan bago makita ang epekto.
Ang mga gamot sa alipunga ay maaaring magkaroon ng mga side effect, tulad ng pangangati, pamumula, pagkakaroon ng mga pantal, o pagkakaroon ng mga sugat sa bibig. Kung makaranas ng mga side effect, dapat itigil ang paggamit ng gamot at kumonsulta sa doktor.
Bukod sa mga gamot sa alipunga, mayroon ding mga home remedy o natural na paraan na maaaring makatulong sa paggamot sa alipunga. Narito ang ilan sa mga halimbawa:
- Asin – Magpakababad ng mga paa sa isang baso ng mainit na tubig na may asin sa loob ng 15 hanggang 20 minuto. Gawin ito araw-araw hanggang gumaling ang alipunga. Ang asin ay nakakatulong na patayin ang mga fungi at linisin ang mga sugat.
- Baking soda – Gumawa ng paste gamit ang baking soda at tubig at ilagay ito sa mga apektadong lugar ng balat. Hayaan itong matuyo at banlawan ng tubig. Gawin ito dalawang beses sa isang araw hanggang gumaling ang alipunga. Ang baking soda ay nakakatulong na neutralisahin ang asido sa balat at alisin ang masamang amoy.
- Aloe vera – Gumamit ng gel ng aloe vera na mula sa halaman o mabibili sa mga tindahan at ilagay ito sa mga apektadong lugar ng balat. Hayaan itong matuyo at huwag banlawan. Gawin ito tatlong beses sa isang araw hanggang gumaling ang alipunga. Ang aloe vera ay nakakatulong na magbigay ng kaginhawahan sa pangangati, pamumula, at pamamaga.
- Bawang – Gumamit ng bawang na dinikdik o giniling at ilagay ito sa mga apektadong lugar ng balat. Takpan ito ng isang band-aid o gauze at hayaan itong magdamag. Gawin ito araw-araw hanggang gumaling ang alipunga. Ang bawang ay nakakatulong na patayin ang mga fungi at maiwasan ang pagkalat ng impeksyon.
Pag- iwas sa Alipunga
Ang pinakamahusay na paraan upang maiwasan ang alipunga ay ang pagpapanatili ng kalinisan at kahusayan ng mga paa. Narito ang ilang mga tip na maaaring sundin upang maiwasan ang alipunga:
- Maghugas ng mga paa nang mabuti gamit ang sabon at tubig araw-araw. Tuyuin ang mga paa nang husto, lalo na ang pagitan ng mga daliri.
- Magpalit ng medyas araw-araw at gumamit ng mga medyas na gawa sa cotton o iba pang natural na tela. Iwasan ang mga medyas na gawa sa synthetic na tela na nakakapagpawis ng mga paa.
- Magpalit ng sapatos araw-araw at gumamit ng mga sapatos na may sapat na hangin o ventilation. Iwasan ang mga sapatos na gawa sa plastic o iba pang materyales na nakakapagpawis ng mga paa.
- Maglagay ng antifungal powder sa mga paa o sa loob ng mga sapatos o medyas upang maiwasan ang paglago ng fungi.
- Iwasan ang paglalakad nang nakayapak sa mga lugar na madalas na nadampian ng mga taong may alipunga, tulad ng mga palikuran, shower, o swimming pool.
- Iwasan ang paggamit ng mga gamit ng ibang tao na maaaring may alipunga, tulad ng mga sapatos, medyas, tuwalya, o gamit sa pagpapaganda ng kuko.