Ang lalamunan o pharynx sa salitang ingles (english) ay isang tubo kung saan dumadaan ang ating pagkain papuntang esophagus. Ito din ay daanan ng hangin na papunta naman sa ating larynx o windpipe.
Maraming tao ang nakakaranas ng Sore Throat o Masakit na Lalamunan. Sa araw na ito ay pag-uusapan natin ang dahilan nito pati na rin ang lunas dito.
Ang namamagang lalamunan, medikal na kilala bilang pharyngitis, ay isang pangkaraniwang kondisyon na nakakaapekto sa mga indibidwal sa lahat ng edad. Ito ay nailalarawan sa pamamagitan ng sakit, kakulangan sa ginhawa, o pangangati sa lalamunan, kadalasang lumalala sa pamamagitan ng paglunok o pagsasalita.
Bagama’t ang karamihan sa mga kaso ng namamagang lalamunan ay banayad at nalulutas nang mag-isa, mahalagang maunawaan ang mga pinagbabatayan na sanhi at humingi ng naaangkop na medikal na atensyon kung kinakailangan.
Anatomy ng lalamunan
Upang mas maunawaan ang namamagang lalamunan, mahalagang maging pamilyar sa anatomya ng lalamunan. Ang lalamunan ay isang muscular tube na umaabot mula sa likod ng nasal cavity hanggang sa tuktok ng esophagus. Ito ay gumaganap ng isang mahalagang papel sa paglunok ng pagkain at mga likido at responsable din sa paggawa ng mga tunog ng pagsasalita.
Sanhi ng pagsakit ng lalamunan
Kabilang sa mga sanhi ng pamamaga ng lalamunan ang birus na nakakahawa, bakteryang nakakahawa, alerhiya, panunuyo ng lalamunan, pagkairita ng lalamunan. Madalas na maapektuhan ng pagkaroon ng pamamaga ng lalamunan ang mga taong mayroong mahinang resistensiya laban sa sakit
Kapag virus ang dahilan, puwede munang hindi uminom ng antibiotics.
Ngunit kung namamaga ang tonsils at may mga puti-puti (nana) na nakikita sa lalamuman, ang ibig sabihin ay may bacteria ito at kailangan nang uminom ng antibiotics.
Ang sintomas ng namamagang tonsils (mula sa bacteria) ay ang lagnat, sipon, at panghihina ng katawan. Para magamot ang tonsillitis, nagbibigay ang doktor ng antibiotics tulad ng Amoxycillin capsules sa loob ng 7-10 araw.
Kapag hindi naagapan ang tonsillitis, puwede itong magdulot ng rheumatic heart disease, kung saan nasisira ang balbula (heart valves) ng puso at puwedeng umabot sa operasyon. Kaya napakahalaga na magpasuri sa doktor.
Sore Throat Home Remedy:
Narito ang mga gamot o maaaring gawin upang mapabilis ang paggaling ng masakit na lalamunan o sore throat:
1. Mag-mumog ng tubig na may asin (warm water with salt). Maglagay ng 1 kutsaritang asin sa isang basong maligamgam na tubig at haluin ito. Gamitin ito para mag-mumog ng ilang segundo. Mababawasan ng tubig na may asin ang pamamaga ng tonsils. Mag-mumog ng mga 4 na beses sa maghapon.
2. Uminom ng maraming tubig, tsa-a o sabaw. Uminom ng 8 basong tubig sa maghapon para lumabnaw ang plema.
3. Subukan ang chicken soup o nilagang manok . Ayon sa mga pagsusuri ni Dr. Stephen Rennard ng University of Nebraska, ang chicken soup ay tumutulong sa pag-alis ng pagbabara dulot ng sipon at plema. Pinipigilan nito ang pamamaga ng tonsils at paggawa ng plema (anti-inflammatory). Ang chicken soup ay may sangkap na amino acid, ang cysteine, na lalabas sa pagluto ng sabaw ng manok. Ang cysteine ay nagpapalabnaw ng plema (mucus) sa ating baga, at pinapabilis ang ating paggaling. Ang manok ay mataas din sa protina.
4. Kung masakit ang lalamunan, puwedeng gumamit ng throat lozenges. Ito yung mga candy na nakaka-ginhawa sa lalamunan (hindi ipinapainom sa bata na mayroong edad na mas mababa kaysa sa 5 mga taong gulang)
5. Kabilang din sa mga gawain na nakapaglulunas ng pamamaga ng lalamunan ang pagpapahinga, at pag-inom ng Vitamin C upang lalong lumakas ang immune system.
6. Pag-inom ng tsaang hindi matapang na maaaring may halong pulut-pukyutan, limon, o kalamansi.
6. Pagkonsumo ng malalambot na mga pagkain; pag-iwas sa mga pagkaing maaalat.
7. Pagtigil sa paninigarilyo, at pag-iwas sa usok ng sigarilyo.
Paalala: Hindi lahat ng sore throat ay dahil sa impeksyon. Maaari din magdulot ng sore throat ang hyperacidity o pangangasim ng sikmura. Ang allergy ay puwede din pagmulan ng sore throat. Magpa-check-up sa doktor.
Mga Potensyal na Komplikasyon at Kailan Humingi ng Medikal na Atensyon
Habang ang karamihan sa mga namamagang lalamunan ay gumagaling nang walang mga komplikasyon, ang ilang mga pangyayari ay nangangailangan ng agarang medikal na atensyon.
Ang tonsilitis, na nailalarawan sa pamamaga at impeksiyon ng tonsil, ay maaaring humantong sa matinding pananakit ng lalamunan at kahirapan sa paglunok.
Sa mga bihirang kaso, maaaring mangyari ang pagbuo ng abscess, na nangangailangan ng agarang interbensyong medikal.
Ang streptococcal pharyngitis, kung hindi ginagamot o hindi ginagamot, ay maaaring humantong sa mga komplikasyon tulad ng rheumatic fever, isang malubhang kondisyon na nagpapasiklab na nakakaapekto sa puso, mga kasukasuan, at iba pang mga organo. Ang mga komplikasyon pagkatapos ng streptococcal, kabilang ang glomerulonephritis at scarlet fever, ay maaari ding lumitaw sa ilang mga kaso.
Ang paulit-ulit o paulit-ulit na pananakit ng lalamunan ay hindi dapat balewalain, dahil maaari itong magpahiwatig ng pinagbabatayan na malalang kondisyon o isang mahinang immune system. Ang paghahanap ng medikal na atensyon ay mahalaga upang matukoy ang sanhi.
Konklusyon
Ang namamagang lalamunan ay isang pangkaraniwang kondisyon na maaaring magdulot ng malaking kakulangan sa ginhawa at makaapekto sa pang-araw-araw na gawain. Ang pag-unawa sa mga sintomas, sanhi, at magagamit na mga opsyon sa paggamot ay mahalaga para sa napapanahong interbensyon at epektibong pamamahala.
Sa pamamagitan ng pagbibigay-priyoridad sa kalusugan ng lalamunan, pagsasagawa ng mga hakbang sa pag-iwas, at paghingi ng medikal na payo kung kinakailangan, maaaring bawasan ng mga indibidwal ang dalas at kalubhaan ng mga namamagang lalamunan, na nagtataguyod ng pangkalahatang kagalingan.