Ang leukemia ay isang sakit na kung saan ang mga abnormal na puting selula ng dugo ay lumalaki at dumarami nang hindi normal sa buto o sa lymphatic system. Ang mga abnormal na selula ay hindi nakakagawa ng kanilang normal na tungkulin, at nakakasagabal sa mga normal na selula ng dugo na makapagdala ng oxygen, makapaglaban sa mga impeksyon, at makapagpigil sa pagdurugo. Ang leukemia ay maaaring mabilis o mabagal na lumala, depende sa uri nito1.
Ang mga sintomas ng leukemia ay maaaring mag-iba-iba, depende sa dami at lokasyon ng mga abnormal na selula. Ang ilan sa mga karaniwang sintomas ay ang mga sumusunod:
- Lagnat o pangangatog
- Pagkapagod o kahinaan
- Madalas o malalang mga impeksyon
- Pagbaba ng timbang nang hindi sinasadya
- Pamamaga ng mga lymph nodes, lalo na sa leeg at kili-kili
- Madaling pagdugo o pagpasa
- Paulit-ulit na pagdurugo ng ilong
- Maliit na pulang mga tuldok sa balat (petechiae)
- Labis na pagpapawis, lalo na sa gabi
- Sakit sa buto o pagkaramdam ng paninikip
Ang eksaktong sanhi ng leukemia ay hindi pa alam. Ang mga siyentipiko ay naniniwala na ang leukemia ay nagaganap kapag ang ilang mga selula ng dugo ay nakakuha ng mga pagbabago (mutasyon) sa kanilang genetic material o DNA. Ang DNA ay naglalaman ng mga utos na nagsasabi sa selula kung ano ang gagawin nito. Sa normal na kondisyon, ang DNA ay nagsasabi sa selula na lumaki at mamatay sa isang tiyak na bilis at oras.
Sa leukemia, ang mga mutasyon ay nagsasabi sa selula na patuloy na lumaki at magbahagi. Kapag nangyari ito, ang produksyon ng selula ng dugo ay naging labis at hindi kontrolado. Sa paglipas ng panahon, ang mga abnormal na selula ay nakakapuno sa mga normal na selula ng dugo sa buto, na nagdudulot ng mga sintomas at komplikasyon ng leukemia12.
Ang ilan sa mga salik na maaaring magpataas ng panganib ng pagkakaroon ng leukemia ay ang mga sumusunod;
- Mga mutasyon sa DNA na maaaring namana o nakuha sa buhay
- Paglipat ng mga chromosome na maaaring mag-activate ng mga oncogene (ang mga gene na nagdudulot ng kanser) at magpalala ng sakit
- Pagkakalantad sa ilang mga kemikal o radiasyon na maaaring mag-induce ng kanser
- Pagkakaroon ng ilang mga sakit sa dugo o immune system
- Pagkakaroon ng ilang mga impeksyon na viral o parasitic
- Pagkakaroon ng ilang mga gamot o therapy na nakakaapekto sa selula ng dugo
Ang paggamot sa leukemia ay nakasalalay sa uri, antas, at kalagayan ng pasyente. Ang mga pangunahing paraan ng paggamot ay ang mga sumusunod:
- Chemotherapy: Ang paggamit ng mga gamot na nakakapatay o nakakapinsala sa mga abnormal na selula ng dugo
- Radiation therapy: Ang paggamit ng mataas na enerhiya na radiasyon na nakakapatay o nakakapinsala sa mga abnormal na selula ng dugo
- Stem cell transplantation: Ang pagpapalit ng may sakit na buto o lymphatic system ng malusog na buto o lymphatic system, mula sa ibang bahagi ng katawan o mula sa isang donor
- Targeted therapy: Ang paggamit ng mga espesyal na gamot na nakaka-target lamang sa mga abnormal na selula ng dugo
- Immunotherapy: Ang paggamit ng mga gamot o therapy na nakakatulong sa immune system na makilala at labanan ang mga abnormal na selula ng dugo
Ang leukemia ay isang seryosong sakit na nangangailangan ng agarang at epektibong paggamot. Mahalaga na makipag-ugnayan sa isang doktor kung mayroon kang anumang mga sintomas o hinala na mayroon kang leukemia. Ang maagang pagtuklas at paggamot ay maaaring makapagbigay ng mas magandang kalalabasan at kalidad ng buhay.