Ano ang Multiple Sclerosis?
Ang Multiple Sclerosis (MS) ay isang sakit na nakakaapekto sa utak at gulugod (central nervous system).
Ang MS ay nagdudulot ng pinsala sa myelin, ang protektibong balat na nakabalot sa mga nerve fiber, na nagiging sanhi ng mga problema sa komunikasyon sa pagitan ng iyong utak at iba pang bahagi ng iyong katawan.
Sa kalaunan, ang sakit ay maaaring magdulot ng permanenteng pinsala o pagkasira ng mga nerve fiber.
Sintomas ng Multiple Sclerosis
Ang mga sintomas at palatandaan ng MS ay maaaring mag-iba-iba sa bawat tao at sa paglipas ng panahon depende sa lokasyon at kalubhaan ng pinsala sa nerve fiber sa central nervous system.
Ang ilan sa mga karaniwang sintomas ay ang mga sumusunod:
- Pagkalabo o pagkawala ng paningin, karaniwang sa isang mata lamang sa isang pagkakataon, madalas na may kasamang kirot habang gumagalaw ang mata
- Pamamanhid o kahinaan sa isa o higit pang mga limb na karaniwang nangyayari sa isang bahagi ng iyong katawan sa isang pagkakataon
- Pakiramdam na may kuryenteng dumadaloy sa iyong katawan kapag yumuko ang iyong leeg (Lhermitte sign)
- Kakulangan sa koordinasyon o pagkabalanse
- Pagkalito, pagkalimot, o pagbabago sa mood
- Pagkapagod
- Problema sa pantog, bituka, o seksuwal na pag-andar
Ang MS ay may ilang mga uri, na may mga bagong sintomas na nagaganap sa hiwalay na mga atake (relapsing forms) o nagtatagal sa paglipas ng panahon (progressive forms).
Sa mga relapsing forms ng MS, sa pagitan ng mga atake, ang mga sintomas ay maaaring mawala nang lubusan, bagaman ang ilang permanenteng neurological na problema ay madalas na nananatili, lalo na habang lumalala ang sakit.
Mga Sanhi
Ang sanhi ng MS ay hindi pa alam, ngunit ang pinaghihinalaang mekanismo ay ang pagkasira ng immune system o ang pagkabigo ng mga selulang gumagawa ng myelin. Itinuturing ding isang autoimmune disease ang sakit na ito.
Ang mga iminumungkahing sanhi para dito ay ang genetics at environmental factors, tulad ng mga impeksyon sa virus. Ang MS ay karaniwang nadidiagnose batay sa mga ipinapakitang sintomas at mga resulta ng mga suportang medikal na pagsusuri.
Gamot at Lunas sa Multiple Sclerosis
Wala pang kilalang lunas para sa MS. Ang mga paggamot ay naglalayong mapabuti ang pag-andar pagkatapos ng isang atake at maiwasan ang mga bagong atake.
- Mga corticosteroid. Ang mga corticosteroid ay isang uri ng gamot na ginagaya ang tungkulin ng cortisol, na isang uri ng hormone na ginagawa ng ating katawan. Layunin ng mga corticosteroid na bawasan ang pamamaga na nararanasan ng mga nerve na apektado ng multiple sclerosis. Mga halimbawa ng corticosteroids ay prednisone, na puwedeng ipainom, at methylprednisolone, na binibigay naman sa pamamagitan ng iniksyon o suwero.
- Pakikipag-palit ng likidong bahagi ng dugo, o plasmapheresis. Ang plasmapheresis ay ang proseso kung saan tinatanggal at hinihiwalay ang plasma mula sa iyong dugo. Pagkatapos nito ay hinahaluan ng isang solusyon ng protina gaya ng albumin ang selula ng dugo, at binabalik ito muli sa iyong katawan. Ang layunin ng plasmapheresis ay upang salain ang mga antibody sa plasma na nakapipinsala sa mga nerve.
Ang physical therapy at occupational therapy ay maaaring makatulong sa kakayahan ng mga tao na mag-function.
Maraming tao ang naghahanap ng mga alternatibong paggamot, sa kabila ng kakulangan ng ebidensya ng benepisyo.
Ang pangmatagalang kahihinatnan ay mahirap hulaan; mas magaganda ang mga kinalabasan ay mas madalas na nakikita sa mga babae, sa mga taong nagkaroon ng sakit nang maaga sa buhay, sa mga may relapsing course, at sa mga naunang nakaranas ng kaunting mga atake.
Ang MS ay ang pinakakaraniwang sakit na nauugnay sa immune system na nakakaapekto sa central nervous system.